Σύνοψη

Τὸ θέμα τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς εἶναι κεντρικὸ στὴ θεολογία τοῦ γέροντος Σωφρονίου. Ὁ ἄνθρωπος πλάσθηκε ἐξαρχῆς «κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν» Θεοῦ καὶ ἔγινε στόχος τῆς ἀγαθότητάς Του. Ἡ θαυμαστὴ αὐτὴ δωρεὰ ποὺ ἔλαβε ὁ ἄνθρωπος, δηλαδὴ ἡ δυνατότητά του νὰ ἀναπτυχθεῖ καὶ νὰ φθάσει στὴν πραγμάτωση τοῦ μεγαλειώδους προορισμοῦ του, ὀνομάζεται ὑποστατικὴ ἀρχή.
Ὁ ἄνθρωπος στὴν τελείωσή του γίνεται «πρόσωπο» ἢ ἀλλιῶς «ὑπόσταση», ὁμοιάζοντας στὸ Ἀρχέτυπό του, τὸν Χριστό. Σύμφωνα μὲ τὴ διδασκαλία τοῦ γέροντος Σωφρονίου, ἡ ὑποστατικὴ ἀρχὴ στὸν ἄνθρωπο μαρτυρεῖται στὰ πρόσωπα τῶν Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι ἔχουν ἐπιτύχει τὴν ὁμοίωση μὲ τὸν Χριστὸ καὶ εἶναι φορεῖς τοῦ λόγου Του. Ὡς ἐκ τούτου, ἐξηγοῦσε τὴν ὑποστατικὴ ἀρχὴ καὶ περιέγραφε τὶς ἰδιότητες τοῦ προσώπου ἀναφερόμενος συχνὰ στὴ ζωὴ καὶ τὶς γραφὲς τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ.
Στὸ βιβλίο αὐτὸ ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ζαχαρίας, μαθητὴς τοῦ γέροντος Σωφρονίου, πραγματεύεται τὸ θέμα τῆς ὑποστατικῆς ἀρχῆς μέσα ἀπὸ τὸν βίο καὶ τὴ διδασκαλία τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ καὶ τοῦ γέροντος Σωφρονίου. Ἐξετάζει πτυχὲς τοῦ θέματος σὲ σχέση μὲ τὸ δόγμα καὶ τὴν ὀρθόδοξη ἀσκητική, ποὺ εἶχε παρουσιάσει στὴ διδακτορικὴ διάτριβή του «Ἀναφορὰ στὴ θεολογία τοῦ Γέροντος Σωφρονίου». Παλαιότερα κείμενά του, καθὼς καὶ διαλέξεις στὴν Ἀγγλία, στὴν Ἑλλάδα καὶ στὴν Ἀμερικὴ ἀποτελοῦν τὴ βάση τοῦ βιβλίου αὐτοῦ.